Trắc địa là đo đạc vị trí tọa độ, độ cao, hình dạng, kích thước và phương hướng của địa hình mặt đất và địa vật nằm trên mặt đất.
Trắc địa công trình bao gồm các việc khảo sát thiết kế công trình; triển khai bản vẽ thiết kế của công trình ra thực địa set out; công tác thi công; giám sát thi công… nhằm đảm bảo đúng bản vẽ thiết kế. Quan trắc sự chuyển dịch và thoe dõi biến dạng của các công trình, nền móng công trình trong toàn bộ tuổi đời của nó.
Trắc địa là một công việc cực kỳ quan trọng trong ngành xây dựng nhất là các công trình nhà cao tầng. Nó đảm bảo cho công trình được xây dựng theo đúng kích thước hình học và đúng vị trí thiết kế.
Ngày nay yêu cầu về độ chính xác của công tác trắc địa công trình ngày càng cao. Mặt khác, các điều kiện đo đạc trên mặt bằng xây dựng thường khó khăn hơn so với các điều kiện đo đạc trong trắc địa thông thường. Như: phải thực hiện việc đo đạc xây dựng trong một không gian chật hẹp; có nhiều thiết bị và phương tiện vận tải hoạt động gây ra các chấn động…
Trong điều kiện như vậy, nhiều máy móc trắc địa thông thường không đáp ứng được các yêu cầu độ chính xác đặt ra. Do vậy, người ta cần phải sử dụng những máy móc trắc địa hiện đại cho ra độ chính xác rất cao và đôi khi phải chế tạo các thiết bị chuyên dùng.
Công cụ trắc đạc chủ yếu bằng: Máy kinh vĩ, máy thủy bình, máy dọi laser, máy toàn đạc điện tử, máy định vị GPS...
Sử dụng thiết bị máy móc trắc địa chuẩn để phát hiện các sai lệch vượt quá dung sai cho phép. Đảm bảo thi công công trình theo đúng thiết kế.
Tất cả các máy móc thiết bị trắc địa dùng để đo đều phải đạt tiêu chuẩn quy định (được kiểm định và hiệu chuẩn theo yêu cầu của quy phạm chuyên ngành).
Vị trí mặt bằng của các hạng mục tốt nhất nên kiểm tra bằng máy toàn đạc điện tử. Ngoài ra có thể sử dụng máy kinh vĩ và thước thép để thực hiện phương pháp tọa độ cực hoặc phương pháp tọa độ vuông góc.
Lưu ý độ chính xác xác định tọa độ bằng các máy toàn đạc điện tử hoặc phương pháp tọa độ cực bằng máy kinh vĩ và thước thép phụ thuộc rất nhiều vào khoảng cách từ điểm đặt máy tới vị trí điểm kiểm tra.
Kiểm tra chiều dài, chiều rộng, khoảng cách giữa các trục, bề dày của các cấu kiện: bằng thước thép. Trường hợp bị vướng các gờ, vướng máy móc thiết bị hay bề mặt đo gồ ghề, không bằng phẳng, bùn đất bẩn vv… thì nên sử dụng máy toàn đạc điện tử. Khi dùng máy toàn đạc điện tử có thể sử dụng chương trình đo trực tiếp hoặc chương trình đo gián tiếp (RDM -Remote Distance Measurement hay MLM-Missing Line Measurement). Cũng có thể kiểm tra kích thước hình học thông qua việc xác định tọa độ của điểm đầu và điểm cuối của cạnh cần kiểm tra.
- Sử dụng các quả dọi thông thường để kiểm tra độ thẳng đứng của các cột hoặc các bức tường với độ cao vừa phải (25m).
- Sử dụng các quả dọi có trọng lượng nặng hơn (trọng lượng quả dọi có thể tới 10kg hoặc nặng hơn) đối với các kết cấu có độ cao lớn.
Hiện nay kiểm tra độ thẳng đứng của các cột, các bức tường, các tòa nhà cao tầng và các silô, ống khói trở nên cực kỳ đơn giản bằng các loại máy có chế độ đo không cần gương.
Nếu xung quanh hạng mục cần kiểm tra có một không gian đủ rộng để thao tác, một khoảng trống đủ để đặt máy cách xa hạng mục cần kiểm tra một khoảng bằng chiều cao (hoặc tốt nhất bằng 1.5 lần chiều cao) thì có thể sử dụng các máy kinh vĩ thông thường có độ chính xác cấp giây để xác định độ nghiêng.
Việc đo chênh cao giữa hai điểm nên thực hiện bằng máy thủy bình. Khoảng cách giữa hai điểm nên đo bằng máy toàn đạc điện tử.
Với các thiết bị thông thường như máy kinh vĩ và thước thép thì độ song song của các cấu kiện có thể được kiểm tra bằng cách đo khoảng cách giữa hai cấu kiện song song với nhau.
Phương pháp này đơn giản nhưng chỉ áp dụng được trong điều kiện: 2 cấu kiện cần kiểm tra nằm trên mặt đất có thể đặt máy kinh vĩ và đi lại thao tác đo một cách dễ dàng.
Máy toàn đạc điện tử có thể kiểm tra độ song song của hai cấu kiện bằng nhiều cách như: kiểm tra bằng tọa độ, kiểm tra bằng đo khoảng cách nhưng hầu hết các máy đều phải có cài đặt sẵn một chương trình Reference Line chuyên dùng.
Các máy đo góc được gọi là các máy kinh vĩ (Theodolite). Được dùng để đo góc ngang và góc đứng trong lưới khống chế. Là một trong những loại thiết bị quan trọng không thể trong xây dựng. Độ chính xác của nó ảnh hưởng rất lớn đến độ chính xác xây dựng công trình.
a. Loại máy kinh vĩ cơ học: Cấu tạo bàn độ bằng kim loại vạch khắc được chia trực tiếp trên bàn độ và đọc số bằng kính lúp. Đây là loại máy cũ hiện nay không được sản xuất vì quá lạc hậu.
b. Loại máy kinh vĩ quang học: Bàn độ của máy được chế tạo bằng thuỷ tinh, có thiết bị đọc số trực tiếp gắn trong máy. Đây là các loại máy kinh vĩ hiện đại hiện nay đang được sử dụng rộng rãi. Nhược điểm của loại máy này là người sử dụng máy phải trực tiếp đọc số nên không có điều kiện truyền số liệu trực tiếp từ máy kinh vĩ ra các thiết bị khác và không có khả năng tự động hoá quá trình đo.
c. Loại máy kinh vĩ số (Digital Theodolite). Đây là loại máy kinh vĩ hiện đại nhất mới xuất hiện trong những năm gần đây. Ưu điểm của loại máy này là xuất kết quả ra màn hình tinh thể lỏng nên việc đọc số rất dễ dàng. Ngoài ra, máy còn có thể kết nối với các thiết bị khác. Phần lớn thao tác đo được thực hiện tự động.
a. Loại máy kinh vĩ sử dụng đơn vị Độ - Phút - giây
Đây là loại máy được sử dụng phổ biến ở nước ta đối với loại máy này, một vòng tròn (bàn độ ngang hoặc bàn độ đứng) được chia thành 3600. Mỗi độ chia thành 60' và mỗi phút chia thành 60''.
b. Loại máy kinh vĩ sử dụng đơn vị grad (gon)
Đối với máy loại này một vòng tròn (bàn độ ngang) theo mỗi grad chia thành 10 đề xi grad, 1 đề xi grad được chia thành 10 xăng ti grad vv… Hệ grad rất tiện dụng trong việc lập trình trên máy tính nhưng ở nước ta, do thói quen nên các máy hệ grad không được ưa dùng nhưng rất phổ biến ở châu Âu.
c. Loại máy kinh vĩ sử dụng đơn vị ly giác (mil)
Một vòng tròn trong máy này được chia thành 6400 li giác. Loại máy này hay được dùng ở Mỹ, ở nước ta loại máy này rất hiếm.
a. Máy kinh vĩ độ chính xác cao: Là máy có độ chính xác đo góc nhỏ hơn 2"
b. Máy kinh vĩ chính xác: Là máy có độ chính xác đo góc từ 3-5"
c. Máy kinh vĩ chính xác trung bình: Là máy có sai số trung phương đo góc >5"
Thước thép là loại thiết bị đo chiều dài khá tiện lợi, rẻ tiền và cho độ chính xác rất tốt trong thi công xây dựng nhà cao tầng.
Hiện nay trên thị trường đã xuất hiện các loại thước bằng sợi thuỷ tinh - carbon có độ bền cao và hệ số giãn nở nhiệt thấp.
Khi sử dụng thước thép cần kéo thước với lực căng ổn định và phải định kỳ kiểm tra thước để phát hiện các sai số hệ thống của nó và loại trừ sai số này ra khỏi các kết quả đo.
Từ những năm 90 đã xuất hiện các máy đo xa cỡ nhỏ có thể lắp gọn trên các máy kinh vĩ điện tử đo góc nên chúng dần dần được ứng dụng trong thi công xây dựng công trình.
Xu hướng hiện nay là người ta không sản xuất các máy đo xa riêng mà lắp chung máy đo xa vào trong máy kinh vĩ tạo thành một loại máy đa chức năng rất mạnh gọi là máy Toàn đạc điện tử.
Máy toàn đạc điện tử là tổ hợp của 3 modul chính đó là: Máy kinh vĩ điện tử số DT (Digital Theodolite), máy đo xa điện tử EDM (Electronic Distance Meter) và CPU. Các máy toàn đạc điện tử thực sự là một công cụ mạnh trên công trình xây dựng. Ngoài việc đo cạnh đo góc thông thường máy còn cho phép thực hiện các chức năng khác một cách nhanh chóng chính xác như:
- Xác định tọa độ không gian 3 chiều của các điểm.
- Bố trí điểm thiết kế ra thực địa.
- Xác định diện tích của các thửa kín và rất nhiều chương trình tiện ích khác.
- Đặc biệt là gần đây đã xuất hiện các máy toàn đạc điện tử có chế độ đo trực tiếp bằng LASER không cần gương. Các máy này đặc biệt tiện lợi trong việc xây dựng các công trình cao.
Các máy thuỷ chuẩn không tự động cân bằng là các máy mà khi sử dụng người vận hành máy phải điều chỉnh tia ngắm về vị trí nằm ngang bằng cách vặn ốc chỉnh để đưa bọt nước về vị trí cân bằng.
- Ưu điểm của loại máy này là cho kết quả ổn định có độ tin cậy cao.
- Nhược điểm là thời gian thao tác lâu, đôi khi xảy ra trường hợp quên (đối với các cán bộ còn ít kinh nghiệm).
Đây là loại máy thuỷ bình mà tia ngắm của nó được tự động điều chỉnh vào vị trí nằm ngang nhờ một con lắc (cơ học hoặc con lắc từ tính).
- Ưu điểm của loại máy này là thời gian thao tác nhanh.
- Nhược điểm: Cơ cấu con lắc có thể bị hỏng mà không có dấu hiệu gì để cảnh báo cho người sử dụng để đề phòng vì vậy khi sử dụng loại máy này phải hết sức thận trọng.
Không có loại máy riêng, bất kỳ máy kinh vĩ cơ học, kinh vĩ điện tử hoặc toàn đạc điện tử nào có thể đo được góc đứng đều có thể sử dụng được để xác định độ cao theo nguyên lý đo cao lượng giác.
- Ưu điểm: Rất linh hoạt, nhanh chóng, có thể cho phép đo các chênh cao lớn.
- Nhược điểm: Độ chính xác không cao lắm, để đạt được độ chính xác tương đương hạng IV hoặc tiêu chuẩn kỹ thuật cần phải có kinh nghiệm và chương trình đo đặc biệt.
(Xem thêm: một số máy thuỷ chuẩn tự động cân bằng thường được dùng trên các công trình xây dựng nhà cao tầng.)
Máy chiếu đứng ZL là loại máy chuyên dùng để tạo ra tia ngắm thẳng đứng (giống như một dây dọi) để chiếu từ dưới lên trên. Các máy này được sử dụng để truyền tọa độ từ tầng lắp ráp cơ sở lên các tầng trên. Hiện nay trên thị trường có một số loại máy như…
Hệ thống định vị GPS (Global Positioning System) là hệ thống định vị toàn cầu bằng cách thu tín hiệu từ các vệ tinh bay trên các quỹ đạo ổn định và có tọa độ chính xác. Hiện nay ở nước ta đang sử dụng hệ thống GPS của Mỹ. Ngoài Mỹ ra ở Nga cũng có hệ thống định vị riêng gọi là GLONASS.
Trong xây dựng nhà cao tầng, các hệ thống định vị có thể được sử dụng để truyền tọa độ từ dưới mặt đất lên các tầng cao mà không cần đục lỗ như trong phương pháp máy chiếu đứng.
VI. Liên hệ nơi bán các loại máy móc trắc địa công trình uy tín
Các nhà phân phối ở nước ta cũng khá nhạy bén tiếp cận và đưa về các sản phẩm mới nhất. Hầu hết các sản phẩm máy móc thiết bị trắc địa của các thương hiệu nổi tiếng nhất thế giới như Topcon, Nikon, Pentax, Geomax hay Sokkia… đều được các cửa hàng giới thiệu, chào bán.
Máy móc thiết bị chúng ta đều biết nó giữ vai trò cực kỳ quan trọng, mang tính quyết định đến vẻ đẹp, chất lượng công trình. Đơn cử như để có 1 khu nhà đẹp thì yêu cầu phải đưa ra bản vẽ thiết kế thật ấn tượng. Ngoài việc mẫu thiết kế đẹp, hiện đại còn tính đến cả giá thành rẻ...
Trắc địa Danh Kiệt là một trong số ít nhà phân phối độc quyền uy tín, trên kệ luôn có những loại máy trắc địa đời mới nhất. Đặc biệt, ở đây không bao giờ bán sản phẩm nhái thương hiệu, khách hàng hoàn toàn yên tâm với sản phẩm chính hãng. Sẵn sàng cung cấp, tư vấn kiến thức trắc địa cơ bản tận tình giúp khách hàng.
Hơn nữa chính sách bảo trì, bảo hành hay hỗ trợ kỹ thuật cũng là một địa chỉ khiến cho khách hàng hài lòng.
- Tại HN: 108 Láng Hạ, Đống đa
- Tại HCM: 85 Trường sơn, p2, Tân bình
- Và các cửa hàng máy trắc địa Danh Kiệt Hà Đông, HN; Quảng Ninh; Nghệ an; Quảng Bình; Đà Nẵng và Bình Dương.